ازآنجا که موسیقی
مانندهنرهای دیگرمبین احساسات متنوع ومختلف
است و
موسیقی بدون آزادی در احساس
همانند صدای منظم ماشین خواهد بود اصطلاحاتی
به منظور
روح دادن به آن به وجود آورده
اند که بعضی معرف حالات برونی و برخی مبین حالات
درونی
هستند که درنتیجه هدف هنر را
که اکسپرسیون نام دارد ، تحقق می بخشند و به
وسیله
آنهاست که موسیقی با روش زنده
اجرا می شود .
این حالتها در موسیقی دینامیک نام دارد که
تاثیرش ترجمه احساس و ادارک نسبی شدت و ضعف است .
دینامیک نیز یکی
از عوامل سه گانه
ی اکسپرسیون است .
حالتهای درونی ( کاراکترها) |
|
مهربان |
Amabile |
عاشقانه |
Amoroso |
با شجاعت |
Ardito |
با هوس |
Capriccioso |
راحت |
Comodo |
با لطف |
Con grazia |
شیرین ، ملایم |
Dolce |
دردناک
|
Dolorose |
خشمگین |
Furioso |
با خوشحالی |
Giocoso |
غمگین
|
Mesto |
با ابهت و جلال |
Pomposo |
دهقانی |
Rustico |
مذهبی |
Religioso |
آرام |
Tranquillo |
|
میزان تندی و کند ی درهرقطعه موسیقی را
تندای آن می نامند . چون شکلهای مختلف نت های گرد ، سفید ،
سیاه و غیره
دربین خود
دارای ارزشهای زمانی نسبی هستند و طول زمانی آنها درقطعه های
مختلف
موسیقی باهم
تفاوت دارد . از این رو اصطلاحاتی در شروع هر قطعه به کار
می رود که
دربالای حامل
قرار دارد .
این اصطلاحات به زبان ایتالیائی است و
وتنداهای گوناگون دردوره های مختلف را تا حدودی تعیین می کند
گاهی هم
اعدادی بعد ار
این اصطلاحات پس از یکی از اشکال نت دیده می شود که طول
زمانی هر
ضرب را دردقیقه
مشخص می کند به این ترتیب که عدد نوشته شده را باید مخرج
کسری که
صورت آن یک است
فرض نمود؛ در نتیجه طول زمانی هر ضرب به نسبت دقیقه تعیین
می شود ،
مثلاًٌ
c=60
برای کنترل تنداهی مختلف از اسبابی به نام
مترونم استفاده می شود که در سال 1816 به وسیله یوهانس
نپوموک ملتسل
اختراع شد
. این اسباب بازی معمولا شکل هرم بوده و دارای تیغه ای است که
روی آن وزنه
ای
ذوزنقه نصب شده است با پائین و بالا بردن وزنه مذکور حرکت
تیغه تند و کند می شود .
تیغه مترونم ازمقابل صفحه مدرجی به راست و
چپ حرکت کرده و مانند لنگر ساعت صدای
تیک و تاک می دهد .
با میزان کردن وزنه برروری اعداد معین ،
تیغه مترونم با تنداهای مورد نظربین 40 تا 208 ضربه د ردقیقه
تیک و تاک
می کند
.
این دستگاه علاده برآنکه تند وکند کردن ضربها به وسیله مبتدیان
رااصلاح می
کند وسیله خوبی برای رعایت تندای قطعات موسیقی است .
تندای هر یک ازقطعات مختلف موسیقی دردوره
های مختلف تا حدودی با هم متفاوت است ضمناً باتوجه به سلیقه
نوازنده
یارهبرارکسترهرتندا محدوده ای بین دو عدد دارد مثلاً درمترونم
ویتنر
سرعت
الگرو بین
120 تا 168 ضربه در دقیقه تعیین شده است .
یاد آوری : تنداهای تعیین شده درجدول فوق از کتابها ومترونم های
مختلف گرفته شده و اصطلاحات فارسی که تا حدود زیادی معنی و مفهوم اصطلاحات
ایتالیائی معمول برای تنداها ی مختلف موسیقی در جهان را دارد به وسیله متخصصان
موسیقی در فرهنگستان زبان ایران انتخاب شده است و تنداهای مربوطه به مترونم وینتر
درحدود سال 1940 و کادنسیا حدود و 1960ست توماس حدود 1965 معمول شده است .
و جدول
مربوط به علینقی وزیری از کتاب این موسیقی دان ارزنده گرفته شده است .
مترونم یا ماها |
مترونم کادنسیا سویسی |
مترونم وینتر آلمانی |
مترونم ست توماس آمریکایی |
|
علینقی وزیری
|
اصطلاحات ایتالیائی تنداهای مختلف |
|
40 گران
بیش سنگین
48 سنگین
62 کم سنگین
بییش آهسته
52 آهسته
شکوهان
56 آرام
بیش پای
70 روان
78 بیش روان
|
69-40
100-69
152-100
152-126
|
60-40
66-60
76-66
108-76
|
69-42
98-69
126-98
154-126
|
48-44
50-48
52-50
54-52
76-66
66-60
80-66
|
40 Grave
42 Larghissimo
44 Largo
48 Larghetto
50 Lentissimo Lent
Lento
60 Maestoso Maest
Adagio
66 Andante And
72 Andantion and
|
تنداهای کـنـــــد
|
82 پویان
|
|
120-108 |
|
100-80 |
84 Moderato Mod |
تنداهای متوسط |
جدول تنداهای تعیین شده
مترونم یاماها |
مترونم کادنسیا سویسی |
مترونم وینتر آلمانی |
مترونم ست توماس آمریکایی |
|
علینقی وزیری
|
اصطلاحات ایتالیائی تنداهای مختلف |
|
تند پویان
106 کم تند
130تند
150 تازان 158
شادان
ش.وبان
زیوان
میوان
180 دوان
شیوا
بیش تند
208 بیش دوان
بیش تازان
|
184-152
184-152
200-184
|
168-120
200-168
208-200
|
190-154
208-190
|
116-100
126-116
144-126
160-130
184-160
184-144
204-184
|
Allegro Moderato
120 Allegretto Alle
120 Allegro All
144 Vivace
Brioso bri
Agitato Agit
Animato Ani
Mosso
160 Presto
Veloce Vel
Allegrissimo
208 Prestissimo
Vivissimo Vivi
|
تــنـداهـای تـنـد
|
تغییرات تندا
چون اصل تنوع یکی ازاصول عمده موسیقی است
. موسیقی دانان برای جلوگیری ازیکنواختی آثار خود ، معمولاً
درقطعات مختلف
تغییراتی
از نظر تندا بوجود می آورند . این تغییرات یا ثابت است
ویا تدریجی .
در تغییرات ثابت تندای قبلی یکباره عوض
می شود و قطعه تا مدتی با تندای جدید ادامه می یابد .
درتغییرات تدریجی قسمتی
از
قطعه بتدریج تندتر یا کندتر می شود و پس از مدت کوتاهی با آمدن
اصطلاح Atempo ویا Tempo Primo دوباره به
تندای اصلی و یا اولیه برمی گردد.
اصطلاحات مربوط به تند کردن تندا عبارتند
از :
با روح ، باهیجان |
Animato |
بتدریج تند تر |
Accelerando |
بتدریج تند تر، فشرده تر |
Stretto
|
بتدریج تند تر |
Stringendo
|
با روح ، باهیجان |
piu moto |
بتدریج تند تر |
piu mosso |
کمی تند تر |
Un poco piu mosso |
خیلی تند تر |
Molto Piu mosso |
|
|
|
|
اصطلاحات مربوط به کند کردن تندا عبارتند از: |
|
|
|
بتدریج سنگین کردن |
Rallentando Rall |
بتدریج سنگین کردن |
Ritardando Ritard |
بلافاصله کند کردن |
Ritenuto Rit |
کند تر |
Meno mosso |
کمی کند تر |
Un poco meno mosso |
|
اصطلاح مربوط به قطع کردن ناگهانی
برای چند لحظه :
با استفاده از اجرای آزاد زمانی در
موسیقی برای بهتر اجرا شدن آن که شامل تند و کند کردن تدریجی -
قطعه کردن
به شکل
منظم یا غیر منظم در قسمتهای موزن موسیقی می باشد ،
اصطلاح آلمانی
آگوگیک کاربرد
دارد که تاثیرش ترجمه ی احساس و ادراک نسبی آرامش
انقلاب است.
آگوگیک یکی دیگر از عوامل سه گانه
اکسپرسیون است.
اصطلاحات مربوط به اجرای آزادتر عبارتند
از :
اجرای آزاد
|
Ad libitum( ad. lib.)
|
اجرای قطعه بدلخواه نوازنده |
A piacere |
|
در نظر گرفتن تغییراتی از نظر زمانی در
بعضی از نت ها به منظور اجرای قطعه با احساس شخصی نوازنده
بدون درنظر گرفتن تندای معین - اجرای
آزاد تندا
اصطلاحات مربوط به برگشتن به تندا ی
اولیه پس از تغییرات قبلی عبارتند از:
بازگشت به تندای قبلی |
A tempo |
بازگشت به تندای اولیه |
Tempo |
همان تند ا |
1Tempo primo |
اصطلاح
stesso
tempoمعمولاً
موقعی به کار می رود که میزان چهارضربی به
سه ضربی یا
دو ضربی
و یا میزان ساده به ترکیبی ویا واحد ضرب سفید به سیاه یا چنگ
تبدیل شود ولی
تندای
ضرب ثابت مورد نظر باشد .